5/12/10

Kinh tế Luật và vấn đề phòng chống bạo hành gia đình

Đọc bài "Vì sao đàn bà Việt hay bị đánh" của PGS.TS Hoàng Bá Thịnh là rất đáng suy nghĩ. Điều đáng suy nghĩ nhất ở đây là những nhận xét:

(i) Những yếu tố ảnh hưởng đến sự thiếu hiểu biết bao gồm khu vực cư trú (nông thôn thiếu hiểu biết hơn đô thị, miền núi kém hiểu biết hơn đồng bằng), về trình độ học vấn (học vấn càng thấp càng dễ chấp nhận việc chồng đánh vợ); 

(ii) Việc thực hiện Nghị định 110 Quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực phòng, chống bạo lực gia đình rất khó khả thi, cụ thể: việc xử phạt hành chính bằng tiền có lẽ chỉ khả thi với những người có thu nhập trung bình. Còn nhóm người có thu nhập thấp thì khó lòng mà thu được tiền từ họ. Không những vậy, nhóm có thu nhập lại thường có học vấn, có hiểu biết nên ít có hành vi bạo lực, nhóm này thường hiếm khi bị phạt hành chính. 

Có điều đáng lưu ý là ông Thịnh cảnh báo các nhà làm luật rằng: " C.Mác có nói một câu đại ý rằng, người ở nhà ngói tư duy khác kẻ sống ở nhà tranh. Mong rằng, những nhà soạn thảo pháp luật trong phòng họp có máy lạnh, hãy đặt mình vào hoàn cảnh của người sống ở nhà tranh. Có như vậy, mới hiểu được thân phận của những người thuộc tầng lớp nghèo khổ. Và chỉ khi đó, các văn bản pháp quy mới có tính khả thi, mới nhanh chóng đi vào cuộc sống". Thật ra, điều này là không có gì mới mẻ với những người nghiên cứu về kinh tế luật (Law and Economics), nhưng quả thật để giải quyết chúng là điều không đơn giản. Cho đến nay, trong những "hình phạt" ngoài phạt tù, có lẽ phạt tiền gần như là một loại hình phạt mang tính hiệu quả tốt nhất vì nó đánh vào tâm lý " tiếc của" của con người. Tất nhiên, nó chỉ có tác dụng đối với những người " còn có để mà mất", còn đối với những người không có tiền thì tất nhiên điều này kém hiệu quả. Đối với những người đàn ông vũ phu mà không có tiền này, có lẽ hình phạt dành cho họ là "đánh vào" những gì họ còn có: (i) Danh dự, nhân phẩm, sự sĩ diện; (ii) Sức lao động. Ngoài việc tuyên truyền, phổ biến kiến thức của nhà nước để những người phụ nữ trong cuộc hiểu biết về quyền của mình, không cam chịu và tiếp tay cho những ông chồng vũ phu này. Các cơ quan, đoàn thể địa phương phải quan tâm, theo dõi thường xuyên các gia đình có ông chồng này, tiến hành:
(i) nêu tên các ông chồng vũ phu trên loa đài, các phương tiện truyền thông để mọi người lên án tập thể;
(ii) Chủ tịch UBND huyện, phường nên có một cuộc gặp gỡ công khai, tập trung tất cả những ông chồng này để giáo dục, răn đe;
(iii) Hình phạt dành cho các ông chồng vũ phu là lao động công ích dưới sự giám sát của đơn vị có thẩm quyền; lao động này có thể tiến hành quy đổi công sao cho chúng phải tương đương với số tiền mà các ông bị phạt hành chính.

...

Đây mới là những suy nghĩ bước đầu, có lẽ tôi sẽ suy nghĩ thêm xem : Lý thuyết trò chơi ( Game theory) không biết có giúp ích gì chăng.
Nói chung đánh đập vợ, con thuộc về văn hóa cho nên để thay đổi chúng cần phải tiến hành từ gốc rễ và pháp luật cũng chỉ là một công cụ trong nhiều công cụ.